Kan ein Pave verte ein kjettar, og kva med ipso facto?

Innan me går vidare på denne tredje delen om kjettarar og Paveembetet kan eg jo kort summere kva me har bevist i dei to fyste blogginnlegga: 1) At dogmer skal forståast slik som dei alltid har vorte definerte, og 2) me er samde om at ein er ein kjettar om ein so berre skulle fornekte ei ende dogm! 3) det er mogeleg å fornekte ei dogm i opposisjon imot definisjonen, eller ved å halde på eit syn som utelukkar definisjonen. 4) Kjettarar er ikkje ein del av Kyrkja. 5) Ein kjettar kan ikkje gyldig veljast til Pave, sjølv om so heile kardinalkollegiet er samde om det og uansett kor lang tid det har gått.

Det som eg freistar å bevise i denne teksten er: 6) Ein Pave som fell i kjetteri/heresi, fell og i kraft av dette utanfor Kyrkja og opphøyrer difor å vere overhovudet for ein lekam som han ikkje lenger er ein del av. 7) Ipso facto latae sentiae exkommuniseringar treng ikkje ein deklarasjon for å ha verkande kraft.

Lat oss då byrje med om ein Pave kan verte ein kjettar.. Eit vis å bevise at han faktisk kan det, er å vise til den kanoniske lova frå 1917.
               Katolske Kyrkja si kanoniske lov frå 1917, kanon 188, n. 4:
"Der er visse årsaker som effekterer i den stilltiande resignasjonen av eit verv, og der resignasjonen (avgåinga) vert akseptert på førehand i kraft av den verkande lova, OG DIFOR VERT SETT I KRAFT UTAN NOKO ERKLÆRING. Desse årsakene er:...4) om han offentleg har avvike frå den Katolske Trua." (”There are certain causes which effect the tacit resignation of an office, which resignation is accepted in advance by operation of law, AND HENCE IS EFFECTIVE WITHOUT ANY DECLARATION. These causes are: ...4) if he has publicly defected from the Catholic faith.”)

For dei som skulle ha tilgong til den latinske utgåva, so kan dei kikke i margen og sjå at denne kanonen syner til nett Cum Ex Apostolatus Officio (som me nemnde i forrige blogginnlegg) frå 1559. Denne kanonen stadfester fylgjande; at ein kan miste eit Kyrkjeleg embete utan noko erklæring. Når? Jau, når ein på eit manifestert vis har avvike ifrå den Katolske Trua. Legg merke til her at denne kanonen ikkje gjer skil på embete og på materiell, respektiv formell heresi/kjetteri. Faktum er at i manifisterte kjetterske handlingar, som t.d. å kysse koranar, be i synagogar og moskèar, so reknast det som at det mennesket, sjølv om han hevdar å vere "paven" sjølv, har falle ifrå trua, til og med i det interne forumet. Sjå t.d. kommentaren til denne kanonen og til kanon 2242 i "A practical commentary on the code of canon Law" av Stanislaw Woywood, O.F.M. 1957. Ein annan kanon som er verd å leggje merke til er kanon 2314 §1:
"Alle apostatar frå den Kristne Trua og KVAR ENDE KJETTAR ELLER SKISMATIKAR pådreg seg dei fylgjande straffa:
(”All apostates from the Christian faith and EACH AND EVERY HERETIC OR SCHISMATIC incur the following penalties: )

1) ipso facto (automatisk) exkommunisering...
1) ipso facto excommunication...

3) om dei har slutta seg til ei ikkje-Katolsk sekt eller offentleg har fylgt ei slik, pådreg dei seg ei ipso facto (automatisk) vanæra. Og om dei er prestevigde og formaninga om å omvende seg ikkje har bore frukt, skal dei verte degraderte. Kanon 188, n. 4, fortel vidare at den prestevigde som offentleg avvik frå den Katolske Trua mister kvart ende Kyrkjeleg embete ipso facto og utan noko erklæring. (Si sectae acatholicae nomen dederint vel publice adhaeserint, ipso facto infames sunt et, firmo praescripto can. 188, n. 4, clerici, monitione incassum praemissa, degradentur).”
((3) if they have joined a non-Catholic sect or have publicly adhered to it, they incur ipso facto infamy. And if they are clerics and the admonition to repent has been fruitless, they shall be degraded. Canon 188, n. 4, provides, moreover, that the cleric who publicly abandons the Catholic faith loses every ecclesiastical office ipso facto and without any declaration.)
At dette og inkluderar nokon som har vorte vald til Pave var kanonistane heilt klart samde i. Slik skriv t.d. Vernz- Vidal 1943 i Ius Canonicum:
"Gjennom notoriske og opne avslørte kjetteri, vert den Romerske Paven, dersom han fell i kjetteri, av dette faktumet (ipso facto) ansett å ha gått miste om krafta av jurisdiksjon SJØLV INNAN EIN ERKLÆRANDE DOM... Ein Pave som fell i offentleg kjetteri vil opphøyre... å vere hovud for Kyrkja."
(”Through notorious and openly divulged heresy, the Roman Pontiff, should he fall into heresy, by that very fact (ipso facto) is deemed to be deprived of the power of jurisdiction EVEN BEFORE ANY DECLARATORY JUDGMENT... A pope who falls into public heresy would cease… to be head of the Church.”)

Veermerch skriv fylgjande i Epitome Iuris Canonici 1949:
"Krafta til den Romerske Paven opphøyrer ved døden, frivillig avgåing (som er gyldig utan at det er naudsynt med anna akseptering, c.221), sikker og utan tvil sinnssjukdom, OG NOTORISK KJETTERI. I det minste i fylgje den vanlege læra, kan ein Romersk Pave som ein privat lærar falle i manifestert kjetteri. SLIK ER DET AT UTAN NOKO ERKLÆRANDE SETNING (for den overlegne Paven vert ikkje dømd av nokon), vil han automatisk (ipso facto) falle ifrå ei kraft som han... ikkje kan eige."
(”The power of the Roman Pontiff ceases by death, free resignation (which is valid without need for any acceptance, c. 221), certain and unquestionably perpetual insanity, AND NOTORIOUS HERESY. At least according to the more common teaching, the Roman Pontiff as a private teacher can fall into manifest heresy. THUS WITHOUT ANY DECLARATORY SENTENCE (for the supreme See is judged by no one), he would automatically (ipso facto) fall from a power which he…is unable to possess.”)

Caesar Badii lærte i Institutionis Iuris Canonici frå 1921 fylgjande:
c)" Lova som no verkar for valet av ein Romersk Pave er avgrensa til desse punkta... Avstengde som ukapable til å verte legitimt valde er fylgjande personar: kvinner, kjettarar og skismatikarar...Opphøyring av paveleg makt: denne makta opphøyrer.. (d) GJENNOM NOTORISK OG OPE AVSLØRT KJETTERI. EIN OFFENTLEG KJETTERSK PAVE VIL IKKJE LENGER VERE.. HENNAR HOVUDE."
((c) "The law now in force for the election of the Roman Pontiff is reduced to these points... Barred as incapable of being validly elected are the following: women, children who have not reached the age of reason, those suffering from habitual insanity, the unbaptized, heretics and schismatics... Cessation of pontifical power: this power ceases... (d) THROUGH NOTORIOUS AND OPENLY DIVULGED HERESY. A PUBLICLY HERETICAL POPE WOULD NO LONGER BE…ITS HEAD.”)

No stemmer det for so vidt at ein kan finne visse teologar som seint på 1800-talet og tidleg på 1900-talet fornekta at ein regjerande, legitimt vald pave kunne falle i kjetteri, men desse var i minoritet og aksepterte alle sjølve prinsippet at ein kjettar ikkje kan velgjast til Pave. Dei var alle samde i at ein kjettar ikkje kan velgjast til Pave og at ein Pave ikkje kan vere ein kjettar. Difor var det visse av dei som påstod at Paven hadde ein særskild karisma som verna han frå å falle i kjetteri, men dette var ei meining som aldri vart akseptert av teologane. Tvert imot held dei fleste fast på at det ikkje berre var umogeleg for ein kjettar å verte vald til Pave, men og som du ser ovanfor at ein Pave som fell ikjetteri ikkje kan halde fram med å vere Pave.
              Der eksisterar ikkje eit ende Kyrkjeleg dokument som bevisar at ein kjettar ikkje berre skulle kunne vere ein del av Kyrkja, men og skulle kunne vere Hennar overhovude. Det skulle innebere at den Katolske Kyrkja skulle motseie seg sjølv, og det veit me som Katolikkar er umogeleg.

Eit anna populært argument imot sedevacantisme som eit mogeleg senarium, er at Jesus Kristus sa at "helvetes portar aldri skulle stå seg imot Kyrkja", og visse hevdar då at Jesu ord ikkje skulle halde mål dersom ein Pave fall i kjetteri.. Men det andre konstantionpolitanske konsiliet fastlagde kva Kyrkja meinar med desse orda: "Då desse sakene har vorte gjennomgått med stor nøyaktigheit, legg me på minne kva som vart lova angåande den heilage Kyrkja og Han som sa at helvetes portar aldri skulle stå seg imot Henne (AV DETTE SKJØNAR ME AT DET GJELD DEI DREPANDE TUNGENE TIL KJETTARAR);"
 ((”These matters having been treated with thorough-going exactness, we bear in mind what was promised about the holy church and him who said that the gates of hell will not prevail against it (BY THESE WE UNDERSTAND THE DEATH-DEALING TONGUES OF HERETICS);”)
                Det er dette Kyrkja meiner med passagen, at kjettarar aldri skulle få øydeleggje Kyrkja.. Det er difor Kyrkja lærer at ein kjettar automatisk fell ifrå embetet han har. For å verne Kyrkja og den sanne Trua frå å verte "oppeten" av kjettarar.

Me har no gått igjennom korleis kanonisk lov (m.a.den frå 1917) behandlar kjettarar som har hatt kyrkjelege verv, nemleg at dei automatisk mistar vervet dei hadde. Men dette kan og bevisast på anna vis.
Det andre viset er å sjå på kva det universelle magisteriumet til Kyrkja har lært og trudd gjennom tidene. Lat oss byrje gjennom å sjå på eit utval av det som Kyrkja sine Helgenar har lært om saka:

St. Alphonsus Ligouri i Ouevres Completes 1787: "Om ein Pave nokon gong, som privarperson, fall i kjetteri, skulle han med det same falle ifrå pontifikatet."

St. Frans av Sales ca 1620 (finns i The Catholic Controversy): ”Om han (Paven) no eksplisitt er ein kjettar, fell han ipso facto frå vervet sitt og ut av Kyrkja.."

St. Antoninus 1459 er sitert i Actes de Vatican I: ”I saka om at Paven vert ein kjettar, skulle han finne seg sjølv, av det faktum åleine og utan nokon annan dom, adskild frå Kyrkja... Ein Pave som vert avskild frå Kyrkja grunna kjetteri, difor, skulle på grunn av dette faktum opphøyre å vere hovude for Kyrkja. Han skulle ikkje kunne vere kjettar og halde fram å vere Pave, då han er utanfor Kyrkja, og han kan ikkje inneha Kyrkja sine nyklar."

St. Robert Bellarmine i sitt Romano Pontifice: DET ER BEVIST, MED ARGUMENT FRÅ AUTORITET OG FRÅ SUNN FORNUFT; AT EIN MANIFESTERT KJETTAR IPSO FACTO VERT AVSETT. Argumentet frå autoritet er basert på St.Paulus (Ep. ad.Titum, 3), som gav ordre om at ein skulle halde seg vekke frå ein kjettar etter to åtvaringar, det er, etter at han syner seg å vere manifestert obstinat, SOM BETYR FØR EI EXKOMMUNISERING ELLER DOMAR SOM DØMER.

Og dette er kva St. Jerome skriv, då han legg til at "ANDRE SYNDARAR ER EKSKLUDERTE FRÅ KYRKJA ETTER EIN DOM AV EXKOMMUNIKASJON, MEN KJETTAREN SENDER SEG SJØLV I EKSIL OG SKILJER SEG SJØLV FRÅ KRISTI LEKAM... EIN PAVE SOM ER EIN MANIFESTERT KJETTAR OPPHØYRER AUTOMATISK Å VERE HOVUDE FOR KYRKJA, NETT SOM HAN OPPHØYRER Å VERE EIN KRISTEN OG EIN MEDLEM AV KYRKJA. På grunn av dette kan han dømast og straffast av Kyrkja. ALLE DEI TIDLEGE FEDRANE ER SAMDE I LÆRA OM AT MANIFESTERTE KJETTARAR MED DET SAME MISTER ALL JURISDIKSJON. St. Cyprianus, la særskild stor vekt ved dette punktet."

Pave Innocentius III 1198 sa fylgjande i ei av sine preiker: "Den Romerske Paven har ingen overordna utanom Gud. Som, difor (dersom ein Pave skulle miste sin dunst) skulle kunne kaste han ut eller trampe han under føtene sine- ettersom det er sagt om Paven; "samle flokken din inn i famna di."Sanneleg, han skulle ikkje smikre seg på grunn av denne makta si, og heller ikkje hastig sole seg i denne æra og høge byrda, for DESS MINDRE HAN ER DØMD AV MENN, DESS MEIR ER HAN DØMD AV GUD. Og endå mindre må den Romerske Paven æra seg då han kan verte dømd av menn, eller heller KAN VISE SEG Å ALLEREIE VERE DØMD, OM, TIL DØMES, HAN SKULLE VISNE VEKK I KJETTERI; FOR DEN SOM IKKJE TRUR ER ALLEREIE DØMD. Under slike høve skulle det seiast om han: "Om saltet mister si kraft, er det ikkje til gagn for noko utanom å verte kasta ut og trampa under føtene av menn."

Pseudosynoden i Pistoia hadde lagt fram mange kjetterske proposisjonar som Pave Pius VI fordømde den 28. august 1794 i ”Auctorem Fidei”. Ein av proposisjonerna lydde som fylgjer:

”Item, quae tradit, necessarium esse iuxta leges naturales et divinas, ut sive ad excommunicationem sive ad suspensionem praecedere debeat examen personale; atque adeo sententias dictas ipso facto non aliam vim habere, nisi seriae comminationis sine ullo actuali effectu: - falsa, temeraria, pernicosa, Ecclesiae potestati iniuriosa, erronea.”
Eller som Denzingers oversetjing går:
"På same vis, proposisjonen som lærer at det er naudsynt, i fylgje den naturlege og Gudommelege lova, for enten exkommunisering eller suspensasjon, AT EI PERSONLEG GRANSKING SKAL FOREGÅ, og at difor, domar kalla "ipso facto" ikkje har noko anna kraft enn ein alvorleg trussel utan noko faktisk effekt,- falskt, hastig, ondskapsfull, skadeleg for Kyrkja si makt, feilaktig."
(”Likewise, the proposition which teaches that it is necessary, according to the natural and divine laws, for either excommunication or for suspension, THAT A PERSONAL EXAMINATION SHOULD PRECEDE, and that, therefore, sentences called ”ipso facto” have no other force than that of a serious threat without any actual effect, - false, rash, pernicious, injurious to the power of the Church, erroneous.”)

Eg skulle kunne referere dykk til bokstaveleg tala nærmare eit 50-tals bøker i emnet som alle seier same sak. Men det som er sagt er nok, men dersom der er nokon der ute som vill lese meir om kva den Katolske Kyrkja verkeleg lærer om spørsmålet ang. kjetteri, so kan eg syne til fylgjande verk:
”The Ipso Facto Effected Dissmissal of Religious – A Historical Conspectus and Commentary” – Pfaler 1948
”Penal Legislation in the New Code of Canon Law” – Ayrinhac, H. A. 1936
”Manual of universal Chruch history” – 3 volymer Alzog, J.B. 1903
”Cooperation in Crime” - Eltz, 1942
”Judicial Procedure in Dismissal of Clerical Exempt Religious” - Michalicka 1923
”Ad Codicem Iuris Canonici Commentaria Minora” – Toso 1927

Dersom nokon heller vil lese på polsk eller tysk, kjenner eg til nokon som kan henvise dei til andre kjelder..
Me har no, for å igjen summere, på tre artiklar bevist fylgjande Kyrkjelege lærer:
1) At dogmer skal forståast slik som dei alltid har vorte definerte, og 2) me er samde om at ein er ein kjettar om ein so berre skulle fornekte ei ende dogm! 3) det er mogeleg å fornekte ei dogm i opposisjon imot definisjonen, eller ved å halde på eit syn som utelukkar definisjonen. 4) Kjettarar er ikkje ein del av Kyrkja. 5) Ein kjettar kan ikkje gyldig veljast til Pave, sjølv om so heile kardinalkollegiet er samde om det og uansett kor lang tid det har gått. 6) Ein Pave som fell i kjetteri/heresi, fell og i kraft av dette utanfor Kyrkja og opphøyrer difor å vere overhovudet for ein lekam som han ikkje lenger er ein del av. 7) Ipso facto latae sentiae exkommuniseringar treng ikkje ein deklarasjon for å ha verkande kraft.