Olav den Heilage- Katolikk, Konge og Martyr!

Helgedag 29. juli

Denne teksten er henta frå Leonhard Goffine sin Postilla (1687) i svensk oversettjing frå 1841.

Den heilage Olav vart født i Noreg år 995. Same år hadde gudfaren hans, Olav Tryggvason, som i England hadde motteke dei sakramentale gåvene å verte Døypt og Stadfesta (konfirmert), sett seg på nordmennene si kongetrune då han kom attende, med den gode intensjonen å innføre kristendomen hjå dei. Han skulle truleg og ha lukkast med denne fromme føresegna, dersom han i sin nidhug på alle stader hadde gått fram med same mildskap som han synte då dei heidenske rogalenningane samla seg til Tingmøte. Hjå dei bad han om den lydnad som "var passande for frie menn", og han tala til dei frå ei klippe og sa mellom anna "at dei skulle tene han, men fyst av alt Den som han sjølv tente, den høgste Kongen, Han som skapte Himmel og jord. Han som ville av tenarar gjere dei til sin einborne Sons brør og arvingar av Himmelriket, til herleg utløysing; for dei jordiske rika var berre oppretta for at dei som var innbyggjarar skulle oppsedast for Himmelen"..m.m., og slik lydde dei han alle og let seg døype. Men då han so ofte gav seg åt sitt harde sverd heller enn sitt milde ord for Kristendomen sin framgong, fekk han mange uforsonlege og mektige fiendar hjå heidningane, og det var grunna desse at han bukka under, år 1000, i slaget ved Svolderen. Etter hans død sokk Noreg i store delar på ny attende til den heidenske Åsadyrkinga, og gjennom denne andelege træledomen til og med åt den gamle lekamlege træledomen.
                Olav den Heilage, ein av si tids framste heltar og hærførarar, tok denne for Kristendomen nidkjære gudfar til føredøme, og då han allereie ved 12 års alder utmerka seg på vikingtokt, ved 16 års alder hadde vore sigervinnar i 9 store og mange små slakt, og hadde fått seg eit rykte for si tapperheit både i Frankrike og Spania, vende han no attende- ein 19-årig yngling, til fedrelandet sitt og til foreldra sine, fast bestemt på å tilkjempe seg fedrane si trune (Kong Harald Hårfagre var onkelen hans), frie Noreg frå framande sitt undertrykk og velsigne landet gjennom å innføre Kristendomen. Ved 21 års alder var han Konge over heile- for største delen på ny heidenske, men ved hans død Kristne- Noreg. Tapperheit, redeligheit, edelmot, både mildskap og strengheit i rette tid, gudsfrykt og ein brennande nidhug for utbreiinga av Kristendomen utmerka seg hjå denne kongen; men uvenene han hadde, då særskild Knut, konge i England og Danmark, trøyttna aldri på å sette kjeppar i hjula slik at han skulle gå under, og då Olav var ute på ei pilgrimsreise til det Lova Landet, sameina fiendane hans seg og trengde seg inn i riket hans. Då han vart underretta om dette, overgav han med det same sitt fromme formål. På attendevegen til Noreg forsterka han skaren av frivillige, men han tok ikkje imot andre enn dei som ville late seg døype. Uredd og viss på sin død, gjekk han den dobbelt so store fienden til møtes. Han visste gjennom ei openberring at han skulle falle offer, men og at Gud gjennom dette skulle krune hans verk med framgong. Framleis om morgonen den dagen slaget stod, den 29. juli 1030, kom ein tapper heidning til han, let seg døype med heile fylgjet sitt, og tilbudde seg å stå han til teneste. Rusta og med ein gullkross på skjoldet sitt, møtte han fienden ved Stiklestad, og stupte i sitt 35. levnadsår og under sitt 15. velsigna regjeringsår, lømskt gjennombora av ei lanse av sin gamle uven Thorer Hund, som sjølv låg såra på marka. -Blodet frå liket åt Kongen gav synet åt ein blind og bota såret åt hans eigen mordar, og det var og denne som var den fyste til å vitne om Olavs heilagdom, som og vart stadfesta av seinare mangfaldige andre teikn. Snart vart minnet av han feira i heile Norden, og kyrkjer vart innvigde til hans æra både i Tyskland, England, Russland m.m. Grava hans er i domkyrkja i Trondheim, den han bygde, og som tidlegare var ei av dei mest praktfulle kyrkjene i Kristenheita, men som etter fleire hendingar med eldsloger, no er redusert slik at berre høgkoret står att.

Lesning: Visdomen 10:10-14, 1.Mos 37:24
Forklaring: Denne leksjonen frå Visdomsboka syftar på Josef, Jakobs son, som vart seld av brørne sine, kom til Egypt, og vart gjennom si reine dygd frå fornedringa opphøga til den høgste æra, m.m. Med "Visdomen" skjønar me Guds forsyn, som beskytta, leia og opphøga den rettvise Josef til både timeleg og evig herlegdom. Ved tillempinga av leksjonen på den Heilage Olav, merksamar me korleis Gud førde han på dei rette vegane og synte han Kristi Rike som sitt endelege mål, gjennom at Han let han få kunnskapen åt dei Heilage: Han heidra han og velsigna arbeidet hans; utbreiinga av Kristendomen. Gud var nære han då han vart forrådt og seld av understottane og dei falske venene sine, samt stødde han i striden mot fiendane, slik at Han synte han døden som den ærerikaste sigeren han kunne få. Slik vart det og, for hans død vart grunnvollen for oppretthaldinga av hans jordiske rike og fridomen åt understottane hans, noko som dei og sidan har nytt godt av like lenge som dei har heidra det heilage minnet av han. Fiendane han hadde, sjølv om dei sigra på slagmarka, høsta ikkje noko frukt; tvert imot splitta Gud dei og gav Olavs rike åt son hans, Magnus, samt at Han let den heltemodige Olav få ei slik æra, slik som det aldri har vorte gjeve ein konge etter hans død. Han vart då ikkje berre vyrda som Riket sin faderlege Skyddshelgen, men heile Norden forklara seg skattskyldige under den Heilage Olav, slik at han, sjølv om han er usynleg, vart verande nett som den eigentlege Kongen og i sjølve verket fekk "Riket til å spire og makt over dei som hadde utført vald mot han."

Kyrkja si Bøn:

Gud, du som er kruna åt Kongane og sigerspalmen åt Martyrane!

Me bed, lat oss vernast etter den sæle Kongen og Martyren Olav si faderlege forbøn,

i det me, som gler oss av hans æra,

måtte vinne det evige livet si krune:

Ved Jesus Kristus vår Herre

som med Faderen og Den Heilage Anden lever og råder

Ein Sann Gud frå eve til eve

Amen